ಪದ್ಯ: ಕೆಮ್ಮನೆ ಮೀಸೆವೊತ್ತೆನೇ

ಕೃತಿಕಾರರು: ಮಹಾಕವಿ ಪಂಪ

ಅ) ಒಂದು ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಿಸಿ

ಉತ್ತರ: ದ್ರೋಣನು ಪರಶುರಾಮರಲ್ಲಿಗೆ ದ್ರವ್ಯವನ್ನು (ಹಣವನ್ನು) ಬೇಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಬಂದನು.

ಉತ್ತರ: ದ್ರೋಣನು ತನ್ನ ಮಗನಾದ ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನೊಡನೆ ಪರಶುರಾಮನ ಬಳಿಗೆ ಬಂದನು.

ಉತ್ತರ: ಪರಶುರಾಮನು ದ್ರೋಣನಿಗೆ ವಾರುಣ, ವಾಯುವ್ಯ, ಆಗ್ನೇಯ, ಐಂದ್ರಾಸ್ತ್ರ ಮೊದಲಾದ ಪ್ರಧಾನ ಅಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ನೀಡಿದನು.

ಉತ್ತರ: "ಈ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಾರು ಎಂದು ನನಗೆ ತಿಳಿಯದು, ಅವನನ್ನು ಮನೆಯಿಂದ ಹೊರಕ್ಕೆ ನೂಕು" ಎಂದು ದ್ರುಪದನು ಪಡಿಯಲಿನಿಗೆ (ದ್ವಾರಪಾಲಕನಿಗೆ) ಹೇಳಿ ಕಳುಹಿಸಿದನು.

ಆ) ಮೂರು-ನಾಲ್ಕು ವಾಕ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಿಸಿ

ಉತ್ತರ: ಪರಶುರಾಮನು ತನ್ನಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪತ್ತನ್ನೆಲ್ಲಾ ಮೊದಲೇ ದಾನ ಮಾಡಿದ್ದನು. ಅವನ ಬಳಿ ಬಿಲ್ಲು-ಬಾಣಗಳಲ್ಲದೆ ಮತ್ಯಾವ ಆಸ್ತಿಯೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ದ್ರೋಣನು ಬಂದಾಗ ಮಮತೆಯಿಂದ ಉಪಚರಿಸಲು ಅವನ ಬಳಿ ಚಿನ್ನದ ಪಾತ್ರೆಗಳಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಮಣ್ಣಿನ ಪಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿಯೇ ನೀರನ್ನು ನೀಡಿ ಪೂಜಿಸಿದನು.

ಉತ್ತರ: ದ್ರುಪದನು ದ್ರೋಣನನ್ನು ಕಂಡು, "ನೀನು ಯಾರು? ಎಲ್ಲಿಯವನು? ರಾಜನಿಗೂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿಗೂ ಯಾವ ಸ್ನೇಹ? ಜನರು ಇಷ್ಟು ನಾಚಿಕೆಗೆಟ್ಟವರೂ ಆಗುತ್ತಾರೆಯೇ?" ಎಂದು ಗರ್ವದಿಂದ ಮರ್ಮಭೇದಕವಾಗಿ ಹೀಯಾಳಿಸಿದನು.

ಉತ್ತರ: "ಎಲೋ ಖಳನೇ, ನೊಣಕ್ಕೆ ತಿಪ್ಪೆಯೇ ಶ್ರೇಷ್ಠವೆಂಬಂತೆ ನಿನಗೆ ಈ ಐಶ್ವರ್ಯವೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಸಭೆಯ ಮುಂದೆ ನನ್ನನ್ನು ಹೀಯಾಳಿಸಿದ ನಿನ್ನನ್ನು ನನ್ನ ಶಿಷ್ಯರಿಂದಲೇ ಕಟ್ಟಿಸಿ ಸೆರೆಹಿಡಿಯದಿದ್ದರೆ ನಾನು ಕೆಮ್ಮನೆ (ವ್ಯರ್ಥವಾಗಿ) ಮೀಸೆ ಹೊತ್ತವನು ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುವೆ" ಎಂದು ದ್ರೋಣನು ಶಪಥ ಮಾಡಿದನು.

ಇ) ಎಂಟು-ಹತ್ತು ವಾಕ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಿಸಿ

ಉತ್ತರ: ದ್ರೋಣನು ಪರಶುರಾಮರಿಂದ ಅಸ್ತ್ರವಿದ್ಯೆ ಕಲಿತ ನಂತರ ಬಾಲ್ಯದ ಗೆಳೆಯ ದ್ರುಪದನನ್ನು ಕಾಣಲು ಬಂದನು. ಹಳೆಯ ಗೆಳೆತನವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿ ಸ್ನೇಹದಿಂದ ಮಾತನಾಡಿಸಿದಾಗ, ದ್ರುಪದನು ಅಧಿಕಾರದ ಗರ್ವದಿಂದ "ನೀನು ನನಗೆ ಅಪರಿಚಿತ, ರಾಜನಿಗೂ ದರಿದ್ರ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿಗೂ ಎಲ್ಲಿಯ ಸ್ನೇಹ?" ಎಂದು ಕಠಿಣವಾಗಿ ನುಡಿದನು. ಅಲ್ಲದೆ ಅವನನ್ನು ಅಪಮಾನಿಸಿ ಹೊರದಬ್ಬಲು ಆದೇಶಿಸಿದನು. ಈ ಸಂಭಾಷಣೆಯು ಒಬ್ಬ ಗೆಳೆಯನ ವಿಶ್ವಾಸ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಬ್ಬನ ಅಹಂಕಾರದ ನಡುವಿನ ಸಂಘರ್ಷವನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

ಉತ್ತರ: ದ್ರೋಣನು ತನ್ನ ಬಾಲ್ಯದ ಗೆಳೆಯ ದ್ರುಪದನು ರಾಜನಾದಾಗ ಸಹಾಯ ಮಾಡಬಲ್ಲನೆಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿಂದ ಬಂದಿದ್ದನು. ಆದರೆ ದ್ರುಪದನು ಸಭೆಯ ಮುಂದೆ ಅವನನ್ನು "ನಾಚಿಕೆ ಇಲ್ಲದವನು" ಎಂದು ಕರೆದು ಅಪಮಾನಿಸಿದನು. ಗೆಳೆತನವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೆ, ಭೃತ್ಯರಿಂದ ಅವನನ್ನು ಹೊರಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಿಸಿದನು. ತನ್ನ ಪಾಂಡಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಗೌರವಕ್ಕೆ ಧಕ್ಕೆ ತಂದ ಈ ಅಹಂಕಾರಿ ರಾಜನ ಗರ್ವವನ್ನು ಮುರಿಯಲೇಬೇಕೆಂದು ದ್ರೋಣನು ಶಪಥ ಮಾಡಿದನು. ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯರಿಂದ ದ್ರುಪದನನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಸದಿದ್ದರೆ ತನ್ನ ಪುರುಷತ್ವಕ್ಕೆ ಅವಮಾನ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದನು.

ಈ) ಸಂದರ್ಭ ಸಹಿತ ಸ್ವಾರಸ್ಯ ವಿವರಿಸಿ

ಉತ್ತರ: ಸಂದರ್ಭ: ದ್ರೋಣನು ಸಹಾಯ ಬೇಡಿ ಬಂದಾಗ ಪರಶುರಾಮನು ತನ್ನ ಅಸಹಾಯಕತೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸುವ ಸಂದರ್ಭದ ಮಾತು.
ಸ್ವಾರಸ್ಯ: ಪರಶುರಾಮನು ಸರ್ವಸಂಗ ಪರಿತ್ಯಾಗಿಯಾಗಿ, ತನ್ನಲ್ಲಿ ಏನೂ ಇಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು "ಒಂದು ಅಡಕೆಯೂ ಕೂಡ ನನ್ನಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿಲ್ಲ" ಎಂಬ ರೂಪಕದ ಮೂಲಕ ತಿಳಿಸಿರುವುದು ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವಾಗಿದೆ.

ಉತ್ತರ: ಸಂದರ್ಭ: ಪರಶುರಾಮನು ತನ್ನಲ್ಲಿ ಲೌಕಿಕ ಸಂಪತ್ತಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಸಕಲ ಅಸ್ತ್ರಗಳೆಂಬ ವಿದ್ಯಾಸಂಪತ್ತು ಇದೆ ಎಂದು ದ್ರೋಣನಿಗೆ ಹೇಳಿದ ಸಂದರ್ಭ.
ಸ್ವಾರಸ್ಯ: ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪತ್ತಿಗಿಂತ ಆಂತರಿಕ ವಿದ್ಯೆಯೇ ನಿಜವಾದ ಆಸ್ತಿ ಎಂಬ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಸತ್ಯ ಇಲ್ಲಿ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಗೊಂಡಿದೆ.

ಉತ್ತರ: ಸಂದರ್ಭ: ದ್ರುಪದನು ದ್ರೋಣನನ್ನು ನಿನ್ನನ್ನು ನಾನ್ಯಾರೆಂದು ಅರಿಯೆ ಎಂದು ಹೀಯಾಳಿಸಿ ನಾಚಿಕೆ ಇಲ್ಲದವನೆಂದು ಕರೆದ ಸಂದರ್ಭ.
ಸ್ವಾರಸ್ಯ: ಹಳೆಯ ಸ್ನೇಹವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದವನನ್ನು ಇಷ್ಟು ಕಠಿಣವಾಗಿ ನಿಂದಿಸುವ ದ್ರುಪದನ ಅಹಂಕಾರ ಇಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿದೆ.

ಉತ್ತರ: ಸಂದರ್ಭ: ದ್ರುಪದನ ಗರ್ವದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದ ದ್ರೋಣನು ಸಿರಿ ಮತ್ತು ಮದ್ಯದ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ್ದಾನೆ.
ಸ್ವಾರಸ್ಯ: ಐಶ್ವರ್ಯವು ಮದ್ಯದಂತೆ ಮನುಷ್ಯನ ಬುದ್ಧಿಯನ್ನು ಕೆಡಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ಹೋಲಿಕೆ ಇಲ್ಲಿದೆ.

ಉತ್ತರ: ಸಂದರ್ಭ: ದ್ರೋಣನು ದ್ರುಪದನ ಅರಮನೆಯನ್ನು ತಿಪ್ಪೆಗೆ ಮತ್ತು ದ್ರುಪದನನ್ನು ಅದರಲ್ಲಿರುವ ನೊಣಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿ ನುಡಿದ ಮಾತು.
ಸ್ವಾರಸ್ಯ: ಅಹಂಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಅವರ ಅಧಿಕಾರವೇ ಸರ್ವಸ್ವವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಎಂಬ ವ್ಯಂಗ್ಯ ಇಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾಗಿ ಮೂಡಿಬಂದಿದೆ.

ಉ) ಸರಳ ಕಥಾ ರೂಪ

ದ್ರೋಣನು ಬಡತನದ ಕಾರಣ ತನ್ನ ಮಗ ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನೊಂದಿಗೆ ಪರಶುರಾಮನ ಬಳಿ ಧನ ಸಹಾಯ ಕೇಳಲು ಹೋದನು. ಆದರೆ ಪರಶುರಾಮನು ಆಗಲೇ ತನ್ನ ಸಂಪತ್ತನ್ನೆಲ್ಲ ದಾನ ಮಾಡಿದ್ದರಿಂದ, ದ್ರೋಣನಿಗೆ ತನ್ನ ಬಿಲ್ಲು-ಬಾಣ ಮತ್ತು ಅಸ್ತ್ರವಿದ್ಯೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದನು. ನಂತರ ದ್ರೋಣನು ತನ್ನ ಬಾಲ್ಯದ ಗೆಳೆಯನಾದ ದ್ರುಪದ ಮಹಾರಾಜನ ಬಳಿ ಹೋದನು. ಆದರೆ ಅಧಿಕಾರದ ಅಮಲಿನಲ್ಲಿ ಗೆಳೆತನವನ್ನೇ ಮರೆತ ದ್ರುಪದನು ದ್ರೋಣನನ್ನು ಸಭೆಯ ಮುಂದೆ ಅವಮಾನಿಸಿದನು. ಈ ಅವಮಾನದಿಂದ ಕೆರಳಿದ ದ್ರೋಣನು, ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯರಿಂದ ದ್ರುಪದನನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯದಿದ್ದರೆ ತನ್ನ ಮೀಸೆ ಹೊತ್ತಿರುವುದು ವ್ಯರ್ಥ ಎಂದು ಶಪಥ ಮಾಡಿದನು.