ಪಾಠ: ಅಗ್ನಿಭೂತಿ ವಾಯುಭೂತಿಯರ ಕತೆ

ಕೃತಿಕಾರರು: ಶಿವಕೋಟ್ಯಾಚಾರ್ಯ

ಅ) ಒಂದು ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಿಸಿ

ಉತ್ತರ: ಕೌಸಂಬಿಯ ಅರಸ ಶತಾನೀಕ ಮಹಾರಾಜ.

ಉತ್ತರ: ಸೋಮಶರ್ಮ ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಯಪಿಯರ ಮಕ್ಕಳ ಹೆಸರು ಅಗ್ನಿಭೂತಿ ಮತ್ತು ವಾಯುಭೂತಿ.

ಉತ್ತರ: ಕಾಶ್ಯಪಿ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸಕ್ಕಾಗಿ ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ತನ್ನ ಅಣ್ಣನಾದ ಸೂರ್ಯಮಿತ್ರನ ಬಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದಳು.

ಉತ್ತರ: ಕಾಶ್ಯಪಿಯು ಸಪ್ತವ್ಯಸನಿಯಾದ ಸೋಮಶರ್ಮನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಿ ಕುಲದ ಮರ್ಯಾದೆ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ, ಸೂರ್ಯಮಿತ್ರನು ಸಿಟ್ಟಿನಿಂದ ತನಗೆ ಅಂತಹ ತಂಗಿಯಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದನು.

ಉತ್ತರ: ಅಗ್ನಿಭೂತಿ ಮತ್ತು ವಾಯುಭೂತಿಯರಿಗೆ ದೊರೆತ ಪದವಿ 'ಭಟ್ಟ' ಅಥವಾ 'ರಾಜಪಂಡಿತ'.

ಆ) ಮೂರು-ನಾಲ್ಕು ವಾಕ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಿಸಿ

ಉತ್ತರ: ಅಗ್ನಿಭೂತಿ ಮತ್ತು ವಾಯುಭೂತಿಯರು ಯಾವುದೇ ವಿದ್ಯೆ ಕಲಿಯದೆ ಸಪ್ತವ್ಯಸನಗಳಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದ್ದರು. ರಾಜಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಪಂಡಿತರ ಚರ್ಚೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರು ಅಜ್ಞಾನದಿಂದ ವರ್ತಿಸಿದ್ದನ್ನು ಕಂಡು ರಾಜ ಮತ್ತು ಸಭಿಕರು ಅವರನ್ನು ಮೂರ್ಖರೆಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು.

ಉತ್ತರ: ಅಗ್ನಿಭೂತಿ ಮತ್ತು ವಾಯುಭೂತಿಯರು ಸೂರ್ಯಮಿತ್ರನಿಂದ ವೇದಗಳು, ವೇದಾಂಗಗಳು, ಸಕಲ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಕರಣವನ್ನು ಆಳವಾಗಿ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದರು.

ಉತ್ತರ: ಅವರು ಅಳಿಯಂದಿರಾದ ಕಾರಣ ಮಮತೆಯಿಂದ ಸರಿಯಾಗಿ ಕಲಿಯದೆ ಇರಬಹುದು ಎಂದು ಸೂರ್ಯಮಿತ್ರನು ಸಂಬಂಧ ಮರೆಮಾಚಿದ್ದನು. ಅವರು ಸಕಲ ವಿದ್ಯಾಪಾರಂಗತರಾದ ಮೇಲೆ, ಶಿಕ್ಷಣ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಸತ್ಯವನ್ನು ತಿಳಿಸಿದನು.

ಉತ್ತರ: ಸೂರ್ಯಮಿತ್ರನು ತನ್ನ ಮಾವನೆಂದು ತಿಳಿದಾಗ ವಾಯುಭೂತಿಯು ಅತ್ಯಂತ ಆಶ್ಚರ್ಯಚಕಿತನಾದನು. ಇಷ್ಟು ದಿನ ತಮಗೆ ಕಠಿಣವಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆ ನೀಡಿ ವಿದ್ಯೆ ಕಲಿಸಿದ ಗುರುಗಳೇ ತನ್ನ ಮಾವನೆಂದು ತಿಳಿದಾಗ ಅವನ ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ಆನಂದಭಾಷ್ಪ ಬಂದಿತು ಮತ್ತು ಅವರ ಪಾದಕ್ಕೆ ನಮಸ್ಕರಿಸಿದನು.

ಇ) ಎಂಟು-ಹತ್ತು ವಾಕ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಿಸಿ

ಉತ್ತರ: ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಗ್ನಿಭೂತಿ ಮತ್ತು ವಾಯುಭೂತಿಯರು ದುಶ್ಚಟಗಳಿಗೆ ಬಲಿಯಾಗಿ ಅಜ್ಞಾನಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ರಾಜಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಆದ ಅವಮಾನದಿಂದ ನೊಂದ ಅವರು ತಮ್ಮ ತಾಯಿಯ ಮಾತಿನಂತೆ ಸೂರ್ಯಮಿತ್ರನ ಬಳಿ ಹೋದರು. ಸೂರ್ಯಮಿತ್ರನು ಅವರನ್ನು ಅಳಿಯಂದಿರಂತೆ ಕಾಣದೆ ಕೇವಲ ಶಿಷ್ಯರಂತೆ ಕಂಡು ಕಠಿಣ ಶಿಸ್ತಿನಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿಸಿದನು. ಅಪಮಾನದ ಕಿಚ್ಚಿನಿಂದ ದೃಢ ಸಂಕಲ್ಪ ಮಾಡಿದ ಸೋದರರು ಅಹೋರಾತ್ರಿ ಶ್ರಮಪಟ್ಟು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದರು. ಹೀಗೆ ಗುರುಗಳ ಶಿಸ್ತು ಮತ್ತು ಇವರ ಶ್ರಮದಿಂದ ಅವರು ಮಹಾನ್ ಪಂಡಿತರಾದರು.

ಉತ್ತರ: ಸೂರ್ಯಮಿತ್ರನು ತಮ್ಮ ಮಾವನೆಂದು ತಿಳಿದಾಗ ಅಗ್ನಿಭೂತಿ ಮತ್ತು ವಾಯುಭೂತಿಯರಿಗೆ ಮೊದಲು ಆಘಾತವಾಯಿತು. ಹಿಂದೆ ತಾಯಿಯನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಅವರಿಗೆ ಸಿಟ್ಟಿತ್ತು. ಆದರೆ ಸೂರ್ಯಮಿತ್ರನು ತಾನು ಹೀಗೆ ಕಠಿಣವಾಗಿ ವರ್ತಿಸದಿದ್ದರೆ ಅವರು ಎಂದಿಗೂ ಪಂಡಿತರಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಸತ್ಯವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದಾಗ ಅವರಲ್ಲಿ ಧನ್ಯತಾ ಭಾವ ಮೂಡಿತು. ತಮ್ಮ ಹಿತಕ್ಕಾಗಿ ಗುರುಗಳು ಮಾಡಿದ ತ್ಯಾಗ ಮತ್ತು ತೋರಿದ ಕಠಿಣ ಪ್ರೇಮವನ್ನು ಕಂಡು ಅವರಲ್ಲಿ ಅಪಾರ ಗೌರವ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿ ಉಕ್ಕಿ ಬಂತು.

ಈ) ಸಂದರ್ಭಸಹಿತ ಸ್ವಾರಸ್ಯ ವಿವರಿಸಿ

ಉತ್ತರ: ಈ ವಾಕ್ಯವನ್ನು ಶಿವಕೋಟ್ಯಾಚಾರ್ಯರ 'ವಡ್ಡಾರಾಧನೆ'ಯಿಂದ ಆಯ್ದ 'ಅಗ್ನಿಭೂತಿ ವಾಯುಭೂತಿಯರ ಕತೆ' ಪಾಠದಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ರಾಜಸಭೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ 'ಮೂಢರು' ಎಂಬ ಅಪಮಾನವಾದಾಗ ತಾಯಿ ಕಾಶ್ಯಪಿಯು ಅನುಭವಿಸಿದ ಅತೀವ ದುಃಖದ ಸ್ವಾರಸ್ಯ ಇಲ್ಲಿದೆ.

ಉತ್ತರ: ಸೂರ್ಯಮಿತ್ರನು ತನ್ನ ತಂಗಿಯ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ವಿಧಿಸಿದ ಷರತ್ತು ಇದಾಗಿದೆ. ನೀವು ಕೇವಲ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಾಗಿ ಕಲಿಯುವ ಹಸಿವಿನಿಂದ ಬಂದಿದ್ದರೆ ಮಾತ್ರ ನಾನು ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂಬ ಅವರ ಕಠಿಣ ಗುರುಧರ್ಮದ ಸ್ವಾರಸ್ಯ ಇಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿದೆ.

ಉತ್ತರ: ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯಮಿತ್ರನು ಸತ್ಯವನ್ನು ತಿಳಿಸುವಾಗ ಈ ಮಾತನ್ನು ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ನಾನು ನಿಮಗೆ ಸಂಬಂಧಿಕರಂತೆ ಆತಿಥ್ಯ ನೀಡದೆ ಕಠಿಣವಾಗಿ ವರ್ತಿಸಿದ್ದಕ್ಕೆ ಕೋಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಡಿ ಎಂಬ ವಿನಯದ ಭಾವ ಇಲ್ಲಿದೆ.

ಉತ್ತರ: ಅಗ್ನಿಭೂತಿ ಮತ್ತು ವಾಯುಭೂತಿಯರು ವಿದ್ವಾಂಸರಾಗಿ ಮರಳಿ ಬಂದು ರಾಜಸಭೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪಾಂಡಿತ್ಯ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದಾಗ ಅಲ್ಲಿದ್ದ ವಿದ್ವತ್ ಸಭೆಯು ಬೆರಗಾಗಿ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಸೂಚಿಸಿದ ಸಂದರ್ಭ ಇದಾಗಿದೆ.

ಉ) ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪದ ಬರೆಯಿರಿ

ಅ) ಭರತಕ್ಷೇತ್ರದೊಳ್ : ಸಪ್ತಮಿ :: ನೆಲನಂ : ದ್ವಿತೀಯಾ
ಆ) ಪಸರ : ಸಲುಗೆ :: ತುಟೆಲ್ : ಶೀಘ್ರ / ಬೇಗ
ಇ) ಬುದ್ಧಿಯೊಡೆಯ : ಆಗಮ ಸಂಧಿ :: ನೋಡಿದರೆಲ್ಲರ : ಲೋಪ ಸಂಧಿ
ಈ) ಕಪ್ಪಡಮುಟ್ಟು : ಕ್ರಿಯಾಸಮಾಸ :: ಸಪ್ತವ್ಯಸನಗಳು : ದ್ವಿಗು ಸಮಾಸ